Λεν, Ζαν Μαρί

(Jean Marie Lehn, Αλσατία 1939 –). Γάλλος χημικός και πανεπιστημιακός. Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο του Στρασβούργου και το 1963 ονομάστηκε διδάκτορας, έχοντας ήδη εργαστεί στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας. Με τις έρευνές του, επικεντρώθηκε στις διαμορφωτικές και φυσικοχημικές ιδιότητες των τριτερπενίων και ήταν υπεύθυνος για το πρώτο φασματοσκόπιο πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού (NMR) του κέντρου. Το 1963 εργάστηκε για ένα έτος στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, στο έργο της ολικής σύνθεσης βιταμίνης Β₁₂. Με την επιστροφή του στο Στρασβούργο στράφηκε στην περιοχή της φυσικής οργανικής χημείας, όπου του δόθηκε η ευκαιρία να συνδυάσει τις γνώσεις του στην οργανική χημεία, στην κβαντική θεωρία και στις φυσικές μεθόδους. Το 1966 εξελέγη επίκουρος καθηγητής χημείας στο πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, δημιουργώντας παράλληλα το δικό του εργαστήριο. Στα κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα του εργαστηρίου συμπεριλαμβάνονται οι μελέτες με φασματοσκόπιο πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού του ρυθμού των διαμορφωτικών διαδικασιών, η αναστροφή του αζώτου, η τετραπολική χαλάρωση, οι μοριακές κινήσεις και η υγρή δομή, όπως και οι κβαντικοί χημικοί υπολογισμοί των ορίων αναστροφής, των ηλεκτρονικών δομών και των στερεοηλεκτρονικών φαινομένων. Αργότερα, το ενδιαφέρον του Λ. στράφηκε στο νευρικό σύστημα. Δεδομένου ότι τα ηλεκτρικά φαινόμενα στα νευρικά κύτταρα οφείλονται σε κατανομές ιόντων καλίου και νατρίου ανάμεσα στις μεμβράνες, μελέτησε την επίδραση επί των διαδικασιών που καθορίζουν τη μεταφορά και τις κλίσεις των ιόντων. Προκειμένου να το επιτύχει, έπρεπε να παρασκευάσει χημικές ουσίες που θα εμφάνιζαν παρόμοιες ιδιότητες, ενώ η έρευνα για ανάλογες ενώσεις τον οδήγησε στον σχεδιασμό κρυπτών κατονίων. Αυτή η περιοχή έρευνας αργότερα παρουσίασε αρκετό ενδιαφέρον και ονομάστηκε από τον ίδιο υπερμοριακή χημεία. Το 1976 εγκαινίασε ένα νέο ερευνητικό πεδίο στον τομέα της τεχνητής φωτοσύνθεσης και της αποθήκευσης και χημικής μετατροπής της ηλιακής ενέργειας. Το 1970 ονομάστηκε καθηγητής και δύο χρόνια αργότερα επισκέπτης καθηγητής στο Χάρβαρντ. Το 1987 μοιράστηκε μαζί με τους Ντόναλντ Κραμ και Τσαρλς Πέντερσεν το βραβείο Νόμπελ χημείας για τη συνεισφορά του στην εργαστηριακή σύνθεση μορίων που μιμούνται τις ζωτικές χημικές λειτουργίες μορίων των ζωντανών οργανισμών.